14. marca. Dzień sprzeciwu wobec Tam

Tamy i zapory. 14. marca to temat numer jeden. Słusznie. Na co dzień bowiem nie mamy okazji przyjrzeć im się z bliska. Najczęściej są to betonowe, żelbetonowe lub ziemne bariery, które przegradzają dolinę rzeki w celu spiętrzenia wody. Za najstarszą i niezachowaną zaporę wodną uważa się tą w pobliżu miasta Memfis w Starożytnym Egipcie. To najstarsza budowla tego typu, na temat której mamy jakiekolwiek informacje.

Czym właściwie jest tama?

To rodzaj budowli hydrotechnicznej. Pierwsze antyczne zapory powstały w Mezopotamii oraz na Bliskim Wschodzie. Ich głównym celem było kontrolowanie wód Tygrysu i Eufratu. Co ciekawe, zaporą wodną nazywamy także wytworzoną sztucznie przeszkodę, występującą w formie zatopionego lub pokrytego bagnem obszaru, którego celem jest uniemożliwienie sprawnego przemieszczania się wojsk. Tego typu bariery tworzy się poprzez niszczenie zapór, grobli i śluz.
Tak naprawdę jednak w języku polskim określanie tamy jako „zapory wodnej” jest błędem. Polski wyraz „tama” pochodzi od średnioangielskiego słowa „dam”. Tamę rozumiemy jako budowlę regulacyjną stawianą na rzece. „Zapora wodna” to coś znacznie więcej.

Jaką rolę odgrywają tamy i zapory wodne?

Z czym kojarzy Ci się tama? Najczęściej z elektrownią wodną. Nie jest to omylne skojarzenie. Różnice poziomów wody „przed” i „za” zaporą wykorzystuje się właśnie w elektrowniach wodnych do wytwarzania energii elektrycznej. To alternatywne oraz na pewno o wiele bardziej przyjazne nam i środowisku źródło energii. Poza tym z dna dawnej rzeki można otrzymać dobrej jakości glebę. Oprócz tego, tamy pozwalają na kontrolowanie ilości przepływającej wody, tj. jest w przypadku największej tamy na rzece Jangcy w Chinach. Jej głównym celem, poza pokryciem zapotrzebowania Chin na energię, było ujarzmienie ogromnej, rwącej rzeki.

Tama to :

sposób na zapobieganie powodzi na terenach zalewowych
bogaty rezerwuar wody
twór o walorach rekreacyjnych, np. stanowi miejsce uprawiania sportów wodnych oraz umożliwia transport wodny (ożywienie gospodarcze i turystyczne)

UWAGA!

Niestety tamy to także mnóstwo problemów i związanych z nimi katastrof ekologicznych:

zaburzenie ekosystemu oraz niszczenie fauny i flory, m. in. zniszczenie siedlisk roślin i zwierząt
zagrożenie dla wędrówek ryb, a co za tym idzie, zmniejszenie ich populacji, a nawet wymarcie niektórych gatunków
podtopienia i powodzie
niszczenie pól uprawnych i lasów, znajdujących się w sąsiedztwie rzek
przymusowe i kosztowne przesiedlenia ludzi

Kiedy wybudowano największą tamę na rzece Jangcy – Tamę Trzech Przełomów – miała ona stanowić nawet 10% zużycia energii. Dzisiaj jest to niespełna 3%. Jej linia brzegowa sięga 600 km długości i przysparza mnóstwa problemów. Podczas budowy tamy, pod wodą znalazło się ok. 1300 stanowisk archeologicznych. Zostały one bezpowrotnie utracone. Jednak nie to jest najgorsze. Naukowcy twierdzą, że spowolniła ona ruch obrotowy Ziemi. W jaki sposób? Przesunięcie masy spowodowało wydłużenie dnia o 0,06 mikrosekundy oraz przesunęło oś planety o 2 cm. Inne badania pokazują, że w wyniku parowania wody nad prowincją Hubei, zaczęły powstawać gęste chmury, blokujące docieranie do Ziemi promieni słonecznych, a co za tym idzie, spadła średnia temperatura, panująca na tym obszarze. Co gorsza, tak silny nacisk na skorupę ziemską zwiększa aktywność sejsmiczną terenu.

14. marca zwracamy uwagę na problemy, jakie wiążą się z zaporami wodnymi. Czasem zamiast uratować życie setek istnień, przyczyniają się do ich wymarcia. Każda inwestycja powinna być realizowana z głową – ze świadomością, że skutki takich, a nie innych działań, mogą okazać się katastroficzne.

Czy wiesz, że…?

Tama w Memfis została zbudowana ok. 2900 r. p. n. e. Miała około 20 m wysokości i 450 m długości i była wykonana z kamiennego muru. Stanowiła wielki magazyn wody pitnej dla mieszkańców miasta.

Auto: kierownik Data publikacji: 14 marca, 2017 Dodano w kategorii: WYDARZENIA