Przyrodniczy psikus – dziobak

Co to właściwie jest? Trochę jak kaczka, trochę jak bóbr, może nieco jak jakiś gad… nie można zaprzeczyć, że natura wywinęła naukowcom sporego psikusa. Bardzo długo mieli oni trudności z odpowiednim sklasyfikowaniem dziobaka. W końcu uznali, że jest to ssak. Ssak, który znosi jaja.

Dziobaka można spotkać na wschodnim wybrzeżu Australii, a także na wyspie Tasmanii, rzadziej w Alpach Australijskich czy u wybrzeży Queensland oraz północnej części półwyspu York. Jest to endemiczny gatunek, który nie występuje nigdzie indziej na świecie, prócz tych kilku wyjątkowych miejsc. Bardzo rzadko zdarza mu się zamieszkiwać krystalicznie czyste rzeki. Zazwyczaj można go spotkać w tych nieco bardziej mulistych. Pojawia się również w jeziorach i rozlewiskach. To właśnie woda jest ich naturalnym środowiskiem. Mieszkają w ziemnych norach, które wykopują na brzegach zbiorników wodnych. Każda nora jest wyposażona w dwa korytarze: jeden to korytarz wejściowy, rozpoczynający się ok 1 m poniżej poziomu wody. Drugi to kanał wentylacyjny, ok, 1,5 m nad powierzchnią wody. Jeżeli poziom wody się waha, zwierzak opuszcza swoje mieszkanie i zajmuje się kopaniem nowego, w innym miejscu. W każdej norze samica buduje gniazdo, które tworzą rośliny wodne.

Ssaki te trudno było sklasyfikować, ponieważ charakteryzują się specyficzną budową ciała. Przeważająca część materiału genetycznego odpowiada właśnie ssakom, jednak reszta jest taka sama jak u gadów czy ptaków. Dziobak w całości pokryty jest grubym futrem, pozwalającym na utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała. W płaskim, również futrzanym ogonie, magazynowany jest tłuszcz, który stanowi źródło energii. Długość ciała dziobaków, wraz z ogonem wynosi ok. 65 cm. Dziobaki są spłaszczone grzbietobrzusznie, ich dość krótkie kończyny rozstawione są na boki, co jest bardzo charakterystyczne dla gadów. Palce połączone są błoną pławną, która ma zdolność zwijania się w harmonijkę, gdy zwierzę wychodzi na ląd. Kojarzący się z kaczym dziobem, acz proporcjonalnie większy i szerszy pysk jest miękki i skórzasty, na jego wierzchu znajdują się nozdrza. Jest to organ zmysłowy, który nie pełni roli jamy ustnej. Pokryty jest elektroreceptorami, dzięki którym dziobak jest w stanie określić położenie pola elektromagnetycznego. Dzięki temu potrafi ustalić jaka odległość dzieli go od zdobyczy. Jest to jedyny zmysł, jaki wykorzystuje podczas polowania. Usta dziobaka znajdują się poniżej dzioba. Oczy dziobaka przypominają swoją budową oczy wydry. Podobnie jak uszy, osadzone są w swoistych rowkach, zamykających się podczas pływania. Temperatura ciała dziobaka wynosi 32 stopnie, a więc jest niższa niż u reszty stałocieplnych ssaków. Kolejną gadzią cechą dziobaków jest kolec jadowy umieszczony na pięcie. Jad dziobaka nie jest śmiertelny dla człowieka, jednak może sprawić naprawdę dużo bólu, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Młode dziobaki mają mleczne zęby, które z czasem wypadają i ustępują miejsca zrogowaciałym płytkom, które służą do miażdżenia pokarmu.

Dziobaki najbardziej aktywne są wieczorami i nocą. Jeżeli pokazują się w dzień, to zazwyczaj w bardzo pochmurne dni. Odżywiają się larwami owadów, krewetkami, pierścienicami i rakowatymi. Polują tylko i wyłącznie w wodzie, jednak zdobycz wynosi na brzeg i dopiero tam zjadają. Potrafią zanurkować na ok. 40 sekund, a na polowaniu spędzają do 12 godzin dziennie. Rewir jednego dziobaka może zajmować do 7 km2. Teren jednego samca zazwyczaj nakłada się na obszary kilku samic. Okres rozrodczy dziobaków trwa od czerwca do października. W tym czasie samica buduje gniazdo na głębokości nawet 20 metrów, blokuje również dostęp do niektórych części jamy, co chroni ją przed zalaniem i atakiem drapieżników. W tak przygotowanym gnieździe składa do 3 małych, skórzastych jaj. W macicy rozwijają się przez 28 dni, następnie są wysiadywane przez następne 10 dni. Młode karmione są mlekiem wydzielanym przez pory w skórze. Na brzuchu znajdują się szczeliny, w których gromadzi się płyn. Samica karmi swoje potomstwo do 4 miesięcy. W tym czasie rzadko wychodzi na zewnątrz, a gdy już to robi, dokładnie zabezpiecza norę przed atakiem drapieżników. Gdy wraca z polowania, suszy futro, aby wnętrze gniazda pozostało suche. Młode usamodzielniają się po ok 4 miesiącach. Dziobaki żyją do 15 lat.

Dziobaki to niezwykła mieszanka genetyczna. Ich dziób przywodzi na myśl kaczki, kolec jadowy kojarzy się z gadami, natomiast gęste, aksamitne futro – z ssakami. Obecnie dziobaki znajdują się pod ochroną, chociaż nie grozi im wymarcie. Niewątpliwie należą do tego rodzaju stworzeń, które dowodzą, że Matka Natura ma naprawdę bujną wyobraźnię.

Auto: kierownik Data publikacji: 6 kwietnia, 2017 Dodano w kategorii: WYDARZENIA